Ustalenia przebiegu granic/wyznaczenie punktów granicznych

1. Jeśli granice nie były wcześniej ustalane geodezyjnie, albo dokładność wyznaczenia granic jest zbyt niska możemy zastosować następujące procedury ustalenia granic:
   
   -  Ustalenie przebiegu granic działek ewidencyjnych - możliwość taką daje rozporządzenie w sprawie ewidencji gruntów i budynków. Geodeta dokonuje ustalenia przebiegu granic na podstawie zgodnych wskazań właścicieli potwierdzonych ich zgodnym oświadczeniem złożonym do protokołu ustalenie przebiegu granic działek ewidencyjnych. Jeśli właściciele z różnych powodów nie złożą zgodnego oświadczenia dotyczące przebiegu granic geodeta ustala granice według ostatniego spokojnego stanu posiadania. Natomiast jeśli takiego ostatniego spokojnego stanu posiadania nie można stwierdzić granicę ustala  po zbadaniu dostępnych dokumentów, znaków i śladów granicznych.  We wszystkich powyższych przypadkach ustalona granica nie może być sprzeczna z  informacjami zawartymi w dostępnych dokumentach dotyczących przebiegu ustalanych granic, których dokładność często jednak jest dość niska.
   O czynnościach ustalenia przebiegu granic geodeta zawiadamia właściciela działki, której granice są wyznaczane oraz właścicieli działek sąsiednich. Podczas czynności ustalenia granic spisywany jest protokół.
   W przypadku ustalenia trwała stabilizacja punktów granicznych może nastąpić z inicjatywy i na koszt zainteresowanych podmiotów.
   
   - Rozgraniczenie nieruchomości- kolejną możliwość ustalenia przebiegu granic daje rozgraniczenie nieruchomości. Procedura ta jest jednak bardziej skomplikowana od opisanego wcześniej ustalenia. Rozgraniczenia dokonuje wójt (burmistrz, prezydent miasta) i to do niego należy skierować wniosek o przeprowadzenie rozgraniczenia nieruchomości. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) upoważni geodetę do wykonania rozgraniczenia.
   Geodeta zawiadomi o rozgraniczeniu właściciela działki oraz właścicieli działek sąsiednich i ustali granicę biorąc pod uwagę znaki i ślady graniczne, mapy i inne dokumenty. Jeśli takie dokumenty nie będą dostępne, niewystarczające lub sprzeczne granice ustala się na podstawie zgodnego oświadczenia stron.
   W razie sporu co do przebiegu granic geodeta nakłania strony do zawarcia ugody. Jeśli strony zdecydują się na zawarcie ugody ma ona moc ugody sądowej. Jeżeli do zawarcia ugody nie dojdzie i nie ma podstaw do wydania decyzji rozgraniczeniowej geodeta tymczasowo utrwala punkty graniczne w kilku wersjach:  według ostatniego spokojnego stanu posiadania, dokumentów i wskazań stron. Wszystkie wersje przebiegu granicy oznacza na szkicu granicznym sporządza opinię i całość dokumentacji przekuje wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) ten z kolei z urzędu przekazuje sprawę do rozpatrzenia sądowi.
   Podczas rozgraniczenia nieruchomości spisywany jest protokół graniczny, a punkty graniczne ustalone bezspornie utrwalane są trwałymi znakami granicznymi.
     

2. Jeśli granice były wcześniej ustalane geodezyjnie, a znaki graniczne zostały zniszczone lub przesunięte, albo znaki graniczne nie były stabilizowane wykonuje się:
   
   -  Wznowienie znaków granicznych- w przypadku gdy znaki graniczne zostały uszkodzone lub zniszczone i istnieją dokumenty pozwalające na wznowienie tych znaków. O czynnościach tych geodeta zawiadamia właściciela działki oraz właścicieli działek sąsiednich oraz sporządza protokół ze wznowienia znaków granicznych.
   
   - Wyznaczenie punktów granicznych ujawnionych uprzednio w ewidencji gruntów i budynków - podobnie procedura wygląda gdy granice zostały wcześniej ustalone jednak nie nastąpiła ich stabilizacja. Z sytuacją taką mamy do czynienia np. podczas podziału nieruchomości i stabilizacji nowych punktów granicznych po wydaniu decyzji podziałowej.

Wszystkie opisane powyżej metody ustalenia przebiegu granic geodeta zgłasza w Powiatowym Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej, a po zakończeniu prac przekazuje operat geodezyjny dokumentujący pracę, który po sprawdzeniu zostanie przyjęty do Państwowego Zasobu Geodezyjnego.